زیره سیاه از دیرباز مورد توجه عموم مردم بوده است. در این مقاله دکتر سحر شما را با خواص زیره سیاه، عوارض جانبی، طریقه مصرف آن آشنا می کند.
محتوای مقاله
زیره سیاه چیست؟
نام دیگر زیره سیاه caraway است. این گیاه دارویی یک ادویه محبوب است که سالیان سال در آشپزی و درمان با داروهای گیاهی استفاده می شود. نام علمی زیره سیاه Carum carvi است.
در صورت استفاده دارویی از زیره سیاه، می توان آن را به صورت دمنوش استفاده کرد. علاوه بر این می توان به عنوان مکمل نیز مصرف داشت. برای بهره مندی از خواص زیره سیاه، شما می توانید اسانس آن را به پوست خود بمالید.
تحقیقات نشان می دهد که ترکیبات معطر که باعث ایجاد مزه متمایز زیره سیاه است، فواید بی شماری برای سلامتی شما دارد.
ترکیبات زیره سیاه
زیره سیاه دارای طیف وسیعی از مواد مغذی ضروری است. اینها عبارتند از آهن، روی، کلسیم و فیبر.
یک قاشق غذاخوری (6.7 گرم) زیره سیاه دارای این ترکیبات است:
- کالری: 22
- پروتئین: 1.3 گرم
- چربی: 0.9 گرم
- کربوهیدرات: 3.34 گرم
- فیبر: 2.6 گرم
- مس: 6.7 درصد (از مقدار مورد نیاز روزانه)
- منگنز: 4.8 درصد
- آهن: 6.1 درصد
- منیزیم: 5.4 درصد
- روی: 4.6 درصد
- کلسیم: 3.6 درصد
همچنین، زیره سیاه منبع غنی از آنتی اکسیدان ها، از جمله لیمونن و کارون است.
طبع زیره سیاه در طب سنتی
مزاج یا طبع زیره سیاه در طب سنتی گرم و خشک در نظر گرفته شده است.
خواص درمانی زیره سیاه در طب سنتی
- مداومت در خوردن زیره سیاه یا عرق آن باعث ایجاد لاغری می شود.
- از بین برنده گاز و نفخ معده
- کمک به رفع بیماری های ناشی از غلبه بلغم در بدن
طریقه مصرف زیره سیاه
دانه های خشک گیاه زیره سیاه:
روزانه 1-2 قاشق غذا خوری مصرف کنید. هم می توانید مستقیما آن را میل کنید یا به عنوان ادویه به غذا اضافه کنید.
اسانس زیره سیاه:
یک یا دو قطره از اسانس زیره سیاه که باید در پایه روغنی دیگر (مانند روغن زیتون) وارد شود.
خواص زیره سیاه
1. خواص زیره سیاه برای روده
ترکیبات موجود در زیره سیاه مانند کارون، لیمونن و ترپینول خواص ضد التهابی دارند.
اگرچه التهاب یک پاسخ طبیعی بدن است، التهاب مزمن باعث ایجاد بیماری های مختلفی مانند بیماری التهابی روده (IBD)، آرتریت و… شود.
2. خواص زیره سیاه برای معده
زیره سیاه از سالیان سال پیش در طب سنتی برای درمان برخی بیماری های گوارشی از جمله سوء هاضمه و زخم معده ، نفخ مورد استفاده بوده است.
در یک تحقیق آزمایشگاهی، نشان داده شد که اسانس زیره سیاه از رشد باکتری های مضر روده جلوگیری کرده و باکتری های مفید را دست نخورده می گذارد. این باکتری‌های خوب به سلامت بدن کمک میکنند. آنها باعث کاهش التهاب، بهبود هضم و بهبود سیستم ایمنی شما می شوند.
در یک مطالعه آزمایشگاهی دیگر دیدند که عصاره زیره سیاه با باکتری هلیکو باکتر پیلوری که عامل ایجاد زخم معده و التهاب گوارشی است، مبارزه می کند.
طریقه مصرف زیره سیاه برای معده
- در مطالعات به بیمارانی که مشکلات گوارشی مانند هضم بد داشتند، روزانه دو کپسول حاوی 25 میلی گرم روغن زیره سیاه تجویز شده بود. هر کپسول 30-60 دقیقه قبل از صبحانه و شام به آنها تجویز شده بود. بعد از گذشت 28 روز، بیماران نتایج بسیار خوبی را گزارش کردند.
- همچنین می توانید روزانه حدود 1.5 الی 2 گرم از دانه های زیره سیاه را میل کنید.
- در مطالعه ای دیگر، روزانه 0/15 الی 0/3 میلی لیتر از روغن سیاه دانه برای رفع مشکلات معده مانند نفخ، آروغ و احساس اسپاسم و گرفتگی دستگاه گوارش تجویز شده بود.
3. خواص زیره سیاه برای زنان:
عصاره زیره سیاه فعالیت ضد باکتریایی (ضد باکتری های گرم مثبت و منفی) دارد. این گیاه دارویی همچنین در برابر قارچ های مختلف از خود خاصیت ضد قارچی نشان می دهد. ترکیباتی مانند کارون، لیمونن و تیمول مسئول ایجاد این خواص هستند. پس می تواند داروی گیاهی مناسبی برعلیه میکروب های ایجاد کننده عفونت در خانم ها باشد.
4. خواص زیره سیاه برای اسپاسم و گرفتگی:
زیره سیاه به شل شدن عضلات صاف و التیام گرفتگی و اسپاسم گوارشی کمک می کند. این خاصیت به احتمال زیاد به دلیل اثر ضد نفخ آن است که توسط کارون و سایر روغن‌های فرار موجود در این گیاه ایجاد می‌شود.
5. آنتی اکسیدان:
اسانس ها و عصاره های زیره سیاه اثرات آنتی اکسیدانی قوی از خود نشان می دهند. ترکیباتی مانند کارون، لیمونن و تیمول به اثر آنتی اکسیدانی آن کمک می کنند. در واقع به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک می کند.
6. زیره سیاه برای قند خون:
مطالعات نشان می دهد که زیره سیاه باعث کاهش قند خون می شود. مکانیسم های احتمالی زیره سیاه برای کاهش قند خون شامل بهبود حساسیت به انسولین، بهتر کردن روند ورود قند (گلوکز) از خون به سلول ها می باشد.
7. خواص زیره سیاه برای لاغری شکم
چاقی از دیدگاه طب سنتی
بر اساس طب یونانی، چاقی (سمن مفرط) به معنای تجمع بیش از حد چربی در بدن است. چاقی یک بیماری بلغمی است. در افراد چاق بلغم در بدن غالب می شود.
بلغم همراه با خون باعث ایجاد غلظت خون و تنگ تر شدن رگ های خونی می شود. رسوب چربی (آترواسکلروز) عبور اکسیژن از اندام ها را دشوار کرده که می تواند باعث مرگ شود.
بهترین روش مصرف زیره سیاه برای لاغری
به بیماران چاق توصیه می شود روزانه 5 گرم داروی سفوف مهزل (نام یک پودر گیاهی فرآورده طب سنتی) با 20 میلی لیتر عرق زیره بخورند.
در یک مطالعه 90 روزه روی خانم ها، کسانی که روزانه 30 میلی لیتر، روغن زیره سیاه 10 درصد مصرف کردند، کاهش قابل توجهی در وزن، شاخص توده بدنی (BMI) و درصد چربی بدنشان مشاهده شده بود. این خانم ها به مدت 12 هفته زیره سیاه مصرف کرده بودند.
چرا زیره سیاه برای لاغری؟
محققان احتمال می دهند که این اثر زیره سیاه بر لاغری، به دلیل تغییرات مثبت در باکتری های روده باشد که بر تنظیم هورمون، متابولیسم چربی و اشتها اثر گذار است.
8. اثر ضد سرطان
در مطالعات آزمایشگاهی دیده شده عصاره زیره سیاه باعث مهار رشد سلول های سرطانی می شود. اما هنوز تحقیقات بیشتری نیاز هست انجام شود.
9. کاهش کلسترول با زیره سیاه
زیره سیاه می تواند کلسترول بد یا LDL را کم کرده و باعث افزایش کلسترول خوب یا HDL شود. ترکیات کارون و کوئرستین را مسئول ایجاد این خاصیت دانسته اند. وقتی کلسترول در عروق رسوب نکند پس خطر ایجاد بیماری های قلبی عروقی نیز کاهش می یابد.
10. خاصیت ضد تشنج
در مدل های آزمایشگاهی حیوانی اثرات ضد تشنج برای گیاه دارویی زیره سیاه نشان داده شده است. مکانیسم های احتمالی اثر تحریکی روی گیرنده های گابا (تحریک گابا باعث خنثی کردن تحریک مغز می شود)، کاهش آسیب های اکسیداتیو و در نهایت قابلیت حفاظت از سلول های مغزی توسط زیره سیاه است. اما مطالعات بالینی گسترده ای برای اثبات این اثرات در انسان مورد نیاز است.
عوارض زیره سیاه
عوارض زیره سیاه برای زنان
عصاره آبی یا الکلی زیره سیاه، در مقادیر بالای 200 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن، اثرات استروژنی دارد. همچنین دیده شده سطح پروژسترون را کاهش می دهد.
عوارض زیره سیاه در بیماران سنگ کیسه صفرا
در بیماران با مشکل انسداد مجاری صفراوی، سنگ کیسه صفرا بهتر است از مصرف این داروی گیاهی پرهیز کنند. در واقع زیره سیاه اثر مهاری در تخلیه کیسه صفرا دارد.
عوارض مصرف زیاد زیره سیاه
اگر بیش از مقدار مجاز و به مدت طولانی از زیره سیاه استفاده کنید، احتمال آسیب به کبد و کلیه وجود دارد.
منع مصرف زیره سیاه
در شرایطی که بیمار التهاب کلیه دارد، به هیچ عنوان نباید مصرف شود.
سخن نهایی دکتر سحر با شما
زیره سیاه از گیاهان دارویی پرمصرف است. این گیاه دارای خواص بسیار مفیدی مانند ضد سرطان، آنتی اکسیدان، رفع علائم دستگاه گوارش مانند نفخ و هضم ناقص غذاست. اما بخاطر داشته باشید که باید از مقدار مجاز و مناسبی از آن استفاده کنید تا دچار عوارض جانبی نشوید. همچنین اگر دچار التهاب کلیه هستید، هرگز از این گیاه استفاده نکنید.
https://www.hindawi.com/journals/ecam/2013/928582/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874106000493
